Wim Lybaert in Madrid en Cordoba

Tapas bij Bodega de Ardosa

Voor ons vertrek heb ik een vertaal-app op mijn GSM geïnstalleerd, maar die krijgt al het lekkers van op de kaart bij Bodega de Ardosa niet vertaald. En de dame die ons bedient spreekt weinig tot geen Engels… We duiden dingen aan die niet meer beschikbaar zijn - denk ik - of ze stelt me vragen die ik niet begrijp. Met handen en voeten krijgen we toch gefrituurde inktvis met looksaus, empenadas met tonijn, tortilla met aardappelen en - ik denk kabeljauw maar laat het ons op viskroketten houden - besteld. Ik heb ongewild een XL- portie besteld, denk ik als ik zie hoeveel er op ons bord ligt. Nu, Theo zit in zijn groei, die jongen kan gelukkig het een en ander van eten verzetten en ik doe ook flink mijn best. Maar ik neem me toch voor om tegen ons volgende bezoek een beetje Spaans te leren.

We zitten hier tussen de locals en dat vind ik altijd tof. De muren hangen vol mooie, oude affiches en prachtige tegeltjes. Je eet hier staand aan grote houten tonnen. Het valt ons op dat de Madrilenen, in tegenstelling tot wij, voor een sobere lunch kiezen: 1 tapa en 1 drankje. Die mensen moeten weer gaan werken, natuurlijk! Ik ben na onze rijkelijke maaltijd helemaal klaar voor een siësta. Maar er staat een stevige stadswandeling gepland. Vamos!

Stadswandeling met Bibi

We hebben afgesproken met Bibi, een Nederlandse die al 45 jaar in Madrid woont. Ze staat ons op te wachten aan het Palacio de Comunicaciones, het gemeentehuis van de stad. Ze kent Madrid vanbinnen en vanbuiten. Ik denk dat er geen steen in de stad te vinden is waar ze het verhaal niet van kent! Het is altijd tof om een stad te leren kennen door de ogen van een local.

Madrid is een moderne stad, pas in 1561 besloot de toenmalige koning, Filips II, er de hoofdstad van te maken. Daarvoor was Madrid slechts een klein dorpje, maar dankzij de centrale ligging in Spanje heeft de stad het toch tot hoofdstad geschopt.  De gebouwen uit de 17e en 18e eeuw stralen een grandeur uit: de paleizen zijn majestueus, de ministeries imposant en de huizen kolossaal. Je merkt dat ze gebouwd zijn in een periode dat er veel geld was en Spanje een grote koloniale macht was. Tussen de 16e en 19e eeuw regeerden de Spanjaarden over Zuid-, Midden- en een groot deel van Noord-Amerika en hadden ze nog een resem kolonies, tot de Filippijnen toe. Het mocht dus wat kosten in de tijd dat Madrid gebouwd werd.

Het ene moment loop je over een brede laan, het volgende in een klein smal straatje met eeuwenoude kasseien. Zo botsen we op wat volgens Het Guiness Book of Records, het oudste restaurant ter wereld is: Botin, opgericht in 1725. Kunstschilder Goya werkte hier nog als bordenwasser en bijna 200 jaar later, kwam ook Hemingway er graag een hapje eten. Een iconische plek dus. Bovendien koken ze in de keuken nog steeds op de originele houtoven. Door de jaren heen is het menu natuurlijk aangepast, maar de signature dish is al jaar en dag cochinillo asado: geroosterd speenvarken.

We wandelen verder langs de Plaza Mayor, misschien wel het bekendste plein van de stad. Een groot rechthoekig plein met rondom allemaal appartementen en gaanderijen. Op deze plaats vonden vroeger markten plaats; stierengevechten, publieke executies… 

Het koninklijk paleis of Palacio Real is een indrukwekkend gebouw met een oppervlakte van 135.000 m2. Het steekt boven de stad uit waardoor we er een prachtig uitzicht hebben. De avondlucht kleurt prachtig rood. Op de plek waar het paleis nu staat, stond vroeger het Antiguo Alcazar, een fort dat eerst in Moorse handen was en daarna van de Christenen. Het fort werd verwoest tijdens een brand op kerstavond in 1734. Bij deze brand gingen ook veel kunstschatten in rook op. Het deel dat men heeft kunnen redden is tegenwoordig te zien in het Prado Museum. Daarna werd het paleis met veel pracht en praal weer opgebouwd.

Anno 2023 woont de koninklijke familie van Spanje hier niet meer. Koning Felipe, koningin Letizia en hun dochters wonen in het Zarzuela Paleis, een eenvoudiger paleis in een buitenwijk van Madrid. Het Palacio real gebruiken ze alleen nog voor officiële ceremonieën en koninklijke plechtigheden. 

Casa Mira

Ik heb een zwak voor nostalgische winkeltjes en Casa Mira kan ik dus niet zomaar voorbij lopen. Ik wandel binnen en heerlijk zoete aroma’s slaan in mijn neus. Het is een prachtige winkel, gekend tot ver buiten Madrid. De oprichter, Luis Mira, probeerde in 1842 zijn turron of nougat aan de man te brengen in Madrid en… dat lukte! Zijn zoetigheden werden razend populair en zijn het nu nog steeds. Hun geheim? Alleen de beste ingrediënten zijn goed genoeg en het mengsel van amandel en honing wordt nog steeds met de hand gemaakt. Nu al door de zesde generatie. In de etalage draait een carroussel rond waarop al dat lekkers geëtaleerd staat: boules de Berlins, donuts, amandelkoeken, Tom pouces, gekonfijte sinaasappels en citroenen… Ik kan niet kiezen. 

Monasterio del Corpus Christi

De nonnen van dit slotklooster dat gesticht werd in 1605, zijn razend populair op TikTok. Maar daar hebben ze zelf geen benul van. In dit slotklooster leven ze in afzondering en hebben ze geen enkel contact met de buitenwereld, laat staan met Tik Tok. Op die app vind je massaal veel filmpjes van mensen die aanbellen bij de zware houten kloosterdeur en door de gangen van het klooster tot aan een muur met een houten draaischijf wandelen. Hier geven de bezoekers hun bestelling door, leggen geld in de schijf die wegdraait en nemen de doos koekjes in ontvangst die een non van achter de muur tevoorschijn tovert. Dit is de enige verbinding  die de zusters hebben met de buitenwereld. Ik wandel blij met mijn dozen koekjes naar buiten. Mijn tienerdochter zal blij zijn met zo’n hippe vader, denk ik. Volgende keer maak ik er ook een TikTok- filmpje van!

Diner bij Taberna La Carmencita

Bij Taberna La Carmencita werken ze samen met plaatselijke boeren en lokale leveranciers, de kaart staat vol kraakverse seizoensgroenten en ze serveren vol trots grootmoeders’ keuken. Kan niet misgaan! “That is a lot of food!!” De dame kijkt me met grote ogen aan. Uiteindelijk overhaalt ze ons om twee gerechten weg te laten, maar ik voel bij mij de twijfel meteen toeslaan. Die dame weet niet dat we flinke eters zijn. De gerechten verschijnen op de tafel. We starten met een koud visslaatje en ansjovis met geroosterde pepers. Dan volgen nog stierenstaart, een lamsstoofpotje en kalfslapjes met véél look. En ik moet onze vriendin gelijk geven, het was a lot of food! Maar onze borden zijn leeg, en ik merk dat ze onder de indruk is als ze komt afruimen. Hier in Spanje werken ze niet met voorgerecht, hoofdgerecht en dessert. Alle gerechten wordt in het midden gezet en gedeeld. Theo en ik gaan dat nog een beetje moeten leren…

Hospes Puerta de Alcala

Op een kwartier rijden van de luchthaven ligt ons hotel: Hospes Puerta de Alcala. In het hart van Madrid aan een gezellig terras. Theo en ik worden op onze kamer begroet door een fles cava in een ijsemmer. Ik heb een zwak voor dranken in ijsemmers, dus met deze traktatie scoren ze meteen 10 op 10! Onze kamer is ruim, heel rustig gelegen en heeft een top-bed. Het ontbijt is heel verzorgd en uitgebreid: vers gesneden fruit, yoghurt, muesli… Theo bestelt gepocheerde eitjes met zalm en die zijn met heel veel zorg gemaakt. En… ze hebben pan con tomate! Jaren geleden maakte ik met Arnout Hauben de VRT-reeks ‘Terug naar Compostella’ en wandelden we de hele pelgrimsroute tot in Santiago de Compostela. Ik denk dat ik toen elke ochtend pan con tomate at met wat gedroogde ham. Het smaakt me na al die jaren nog steeds. Maar ik veroorloof mezelf ook een zoete zonde: churros met chocolademelk. Deze bekende Spaanse zoetigheid kan je vergelijken met langwerpige oliebollen, die je in pure chocolade doopt. Na dat stevig ontbijtje is het hoog tijd voor wat beweging!

Museo Nacional del Prado

Vandaag staat het Prado (voluit het Museo Nacional del Prado) op de planning. In 1785 gaf koning Carlos III opdracht om op deze plek een natuurwetenschappelijk museum te bouwen. Maar 35 jaar en 2 koningen later, werd besloten om er de kunstcollectie van de koninklijke familie onder te brengen. Het museum opende zijn deuren voor het publiek in november 1819. Ondertussen groeide het uit tot een van de bekendste musea ter wereld met een collectie van meer dan 7600 schilderijen, 1000 beeldhouwwerken en om en bij de 13.000 prenten en tekeningen uit de 14e tot de 19e eeuw. Het gebouw is 45.000m2 groot en er worden ongeveer 1800 werken tentoon gesteld in meer dan 100 ruimtes. Er hangt werk van Albrecht Dürer, Botticelli, Titiaan, Rafaël, Caravaggio, Jeroen Bosch, Pieter Brueghel de Oude, Rogier van der Weyden, Rembrandt, Pieter Paul Rubens, Anthony van Dyck, El Greco, Diego Velázquez, Francisco Goya… Hoe moet ik daar mijn weg in vinden? Maar gelukkig is er Marijn, onze Nederlandstalige gids! Hij zal ons in twee uren laten kennis maken met de highlights van het Prado. Ik wens iedereen een Marijn toe in het Prado! De twee uren vliegen voorbij en hij trekt een lijn in zijn keuze van meesterwerken.  Je begrijpt hoe het ene kunstwerk gegroeid is uit het andere en hoe de tijdsgeest de stijl van de meester beïnvloedde. Prado: check! 

Foodhall San Miguel

Zeg je Spanje, dan denk ik tapas! Een tapa was ooit een rond broodje dat je op je glas wijn legde zodat er geen vliegen in zouden belanden. Tot iemand er een stukje ham, een olijf of een ansjovis op legde, en de tapa was geboren! De bekendste foodhall  in Madrid is de Mercado de San Miguel, een prachtig pand uit 1923 waar verschillende eetkraampjes in werden ondergebracht. In het midden staan tafels en barkrukken waar iedereen met een pintje of een glas wijn een plekje zoekt. Eens een plaats bemachtigd, sleep je tapas aan in alle vormen, geuren en kleuren. Iberico ham, een broodje met ansjovis en geroosterde pepers, sardienen met ajuin, rozijnen en saffraan, pulpo a la Galega, schelpjes, barnacles, geroosterde pulpo … En je kan doorgaan tot je geen pap meer kunt zeggen.

Fietstocht door het groene Madrid

Een stad verkennen op de fiets vind ik altijd leuk, en zeker vandaag want het is met een elektrische fiets! Fietsen is niet echt ingeburgerd in Madrid. Mensen kijken ons een beetje meewarig aan. “Fietsen gebeurt hier alleen op een koersfiets met een helm en in een latex pakje” vertelt Marijn. We zetten koers richting Casa de Campo, het vroegere jachtdomein van de koning. Het fietspad kronkelt tussen het groen langs eiken en pijnbomen met hier en daar een verdwaald konijntje. Het is er ongelofelijk rustig en op verschillende plekken heb je er een prachtig uitzicht op de skyline van de stad.

“Kom even mee kijken” zegt Marijn op de terugweg. Ik ben benieuwd, want ik zie hier niet meteen iets dat de moeite waard is… Aan de inkom van Ermita de San Antonio de la Florida, een eerder saai, grijs kerkje, hangt een wasbak. Marijn vertelt dat alle ongetrouwde vrouwen van Madrid hier op 13 juni elk 13 spelden in laten vallen. Daarna drukt elke vrouw haar hand in de naaldenberg en het aantal dat aan haar huid blijft plakken is het aantal huwelijkskandidaten dat ze het komende jaar zal ontmoeten. Leuk, denk ik, maar 13 juni is nog veraf en mijn zoon en ik behoren niet meteen tot de doelgroep… Ik zie Marijn een beetje geheimzinnig lachen als we het kerkje binnenwandelen. “En dit noemen ze de Sixtijnse kapel van Madrid” zegt hij lachend als ik hem - helemaal onder de indruk - een duw tegen zijn schouder geef. Wauw! De kerk is helemaal beschilderd door Goya, de muren, de koepel, alles! Er staan spiegels opgesteld zodat je alles in detail kan bekijken. Aan de uitgang passeren we het graf van Goya. Leuk weetje: hij ligt hier begraven zonder hoofd. Hoe dat komt is niet geweten. Dat geheim nam hij mee… euh in zijn graf. 

Casa Macareno

Een Spaanse ezel stoot zich wel degelijk twee keer aan dezelfde steen: Theo en ik blijven te veel eten bestellen. Dit restaurant is een tip van Marijn. Omdat we nog steeds geen Spaans spreken en we de vertaal-app ondertussen hebben opgegeven, stuur ik Marijn een berichtje met de vraag of suggesties heeft. Zijn antwoord komt in verschillende delen. Deel 1: “de kroketten zijn lekker, de patatas bravas, de solomille (vlees), de chipirones (inktvis, maar niet gefrituurd) en de alcachofa (artisjok).” Deel 2 volgt er snel achter: “secreta iberico!” En daarna nog: “Anchaos (echte ansjovis uit Cantabrië).” Sorry, maar dat moeten we toch allemaal eens geproefd hebben?! 

Gastronomisch Madrid

“Zoiets moeten we ook in Brugge hebben!” denk ik als we rondwandelen in de Mercado Barcelo. Deze voorloper van de supermarkt werd opgericht ten tijde van Franco. Het was een manier om ervoor te zorgen dat iedereen toegang had tot vers en lekker voedsel. Het is een soort overdekte markt: twee verdiepingen vol fruitkramen, slagers, visstalletjes en bakkers die trots hun etenswaren uitstallen.

Daarna lopen we verder naar een kleine buurtwinkel waar de uitbater ons opwacht met een bordje ham, chorizo, manchego en Cecina de Leon, gerookt rundvlees. De koeltoog ligt er vol lekkers en de rekken staan volgestapeld met mooie, nostalgische blikjes tonijn, olijven, kikkererwten, flessen olijfolie… De volgende keer kom ik met de auto zodat ik mijn koffer kan volladen!

Onze derde stop is Triada in de wijk Malasana. In deze bar vertellen ze je alles over de Jamon Iberico Bellota. Dat is ham van varkens die hun leven lang buiten rond gescharreld hebben en die hun buikje rond aten met bellotas of eikels. Dat is de topham hier in Spanje, daar zijn ze - terecht - apetrots op. Zo’n ham kost al gauw 500€, normaal dus dat ze die met eerbied aansnijden. Daar hebben ze zelfs iemand voor in dienst die een speciale opleiding volgde om die ham op zo’n staander te zetten en aan te snijden. Dat gebeurt met een lang, dun, scherp mes. Dat snijden is echt een kunst en de stukjes worden heel omzichtig in een ronde op een bord gedrapeerd. De sneetjes moeten flinterdun zijn, vragen echt wel een vetrandje en hebben idealiter de grootte van een tong. Met die uitleg mogen we zelf ham snijden. Ik heb een beetje stress en hoop dat ik die dure ham niet verpruts. Ik moet wat warm lopen, maar na een paar pogingen ben ik er mee weg. Un talento natural :-)

Met de trein van Madrid naar Cordoba

Het lijkt wel of ik elke keer vertraging heb als ik met de trein reis. Het is dan ook met een klein hartje dat ik op het perron sta te wachten. Marijn heeft me verzekerd dat de treinen in Spanje super goed georganiseerd zijn. Ik verdring traumatische herinneringen aan urenlange vertragingen en gemiste aansluitingen. Een half uurtje voor vertrek moeten we in Estacion de Atocha zijn en na een snelle security check zijn we klaar voor onze treinrit naar Cordoba. In 1u45 leggen we zo’n 400 km af in comfortabele zetels, op genummerde plaatsen door prachtige landschappen. Ik vind het meteen de ideale manier om Madrid en Cordoba te combineren in 1 citytrip!

Cordoba: Hospes Palacio del Baillio

‘The best hotel in town” antwoordt de taxichauffeur als ik hem vraag of hij Palacio del Baillio kent. Ik kijk Theo aan en we knikken naar elkaar: dit komt goed. Door de smalle straatjes manoeuvreert de man behendig tot aan de toegangspoort van ons hotel. Ik ben blij dat ik hier niet met De Columbus moet rijden! Het is een van de twee vijfsterrenhotels van Cordoba en is gevestigd in een 16e eeuw paleis. Echt een oase van rust. Het is gebouwd rond een patio waar de tafels en zetels uitnodigend klaar staan voor een buitenaperitief. Maar daar is het vandaag nog net iets te fris voor. De ontbijtzaal heeft een glazen vloer, ’s morgens geniet ik bij mijn café con leche van een uniek zicht op de Romeinse opgravingen uit de 1e eeuw onder mijn voeten. Het hotel ligt heel centraal, alle bezienswaardigheden liggen op wandelafstand. De ideale uitvalsbasis om Cordoba te ontdekken! 

Wine tasting

Francisco staat ons buiten aan zijn winkeltje op te wachten. Hij was 15 jaar toen zijn ouders beslisten om het Nederlandse Groningen in te ruilen voor het zonnige Cordoba. Hij stond er toen niet om te springen geeft hij eerlijk toe. Maar aangezien zijn mama Spaans is, sprak hij wel de taal. En dan verloopt de integratie net iets makkelijker. Geen Ik Vertrek- toestanden dus bij de familie Meijer. Ik vraag me af of ik mijn kroost zou mee krijgen…

Binnen staat het volgestouwd met lokale lekkernijen: olijven, crème van Jamon Iberico, chorizo, manchego, olijfolie… en wijn! Vol trots toont Francisco ons de vier flessen die we vandaag gaan proeven. Het leuke is dat ze allemaal van dezelfde druif gemaakt worden, de Montana-Moriles. Maar het zijn vier totaal verschillende wijnen, in geur, kleur en smaak. De wijn doet in de neus een beetje aan sherry denken, maar is droog en fris van smaak. Ik begrijp waarom de inwoners van Cordoba graag zo’n fino drinken als aperitief. En als je er echt wil bijhoren, dan bestel je een medio of een halfje. Dat is een klein glaasje fino tot de rand gevuld. Salud!

La Casa de Manolete

Manuel Laureano Rodríguez Sánchez a.k.a. Manolete, is de beroemdste stierenvechter van Cordoba. “Het is de Messi onder de stierenvechters” vertelt Francisco. Hij stierf op zijn 30e nadat hij in de arena dodelijk gewond geraakt. Na zijn overlijden kondigde generaal Franco drie dagen van nationale rouw af. Om maar even te schetsen hoe groot zijn ster was. Zijn huis in Cordoba is nu een gastronomisch restaurant. In zes kamers staan tafels voor de gasten opgesteld. Elke dag is er een nieuw menu dat in een verzegelde omslag aan de bezoekers overhandigd wordt. We kiezen Piquillo red peper salmorejo en steak tartaar, een duifje en hertenfilet. Salmorejo is een klassieker uit de Andalusische keuken, het is een koude soep die je best kan vergelijken met gazpacho. De steak tartaar bereiden ze hier aan je tafel. Je kiest naar believen de hoeveelheid mosterd, tabasco en andere attributen. Als je dat al spectaculair vindt, wacht dan tot je hoort wat ze voor mijn duifje in petto hadden! Met een pers komen ze aan je tafel het karkas uitpersen tot een lekkere saus. Het wordt helemaal indrukwekkend als ze de boel nog eens flamberen. Showcooking in Cordoba. Theo en ik delen als dessert nog een ‘Manolete’, een gebakje met crème, kweeperenjam en meringue, het lievelingsdessert van de vroegere heer des huizes. Daarna worden we naar buiten gerold…

Fietstocht in Cordoba

Cordoba staat vol sinaasappelbomen. Alhoewel de receptioniste van ons hotel ons afraadde om er van te eten, kan ik me niet bedwingen. Ik pluk er een af en proef: bitter! Even later leer ik van Francisco dat deze appelsienen allemaal geëxporteerd worden naar het Verenigd Koninkrijk om er hun gekende sinaasappelmarmelade van te maken.

De stad Cordoba ligt vrij centraal in Andalusië, in de vallei van de Guadalquivir-rivier. Ze werd opgericht door de Romeinen maar de Arabieren brachten de stad tot grote bloei. Ook de Joden en Christenen lieten hier hun sporen na. Nog altijd vind je gebouwen die getuigen van deze verschillende periodes: een Romeinse brug, uitbundig versierde Moorse patio’s, een moskee, een synagoge, een kathedraal… In de gloriedagen kwamen de schepen helemaal van Cadiz tot aan de poorten van de stad. In de 10e eeuw was Córdoba de op één na grootste stad ter wereld, met een voor die tijd ongekend hoog inwonertal van rond de 500.000. Je kan het je moeilijk voorstellen nu, ik vind de stad heerlijk rustig en behapbaar. Alhoewel het hier begin mei soms behoorlijk druk kan zijn volgens Francisco. De eerste twee weken van mei zijn het de Open Patio- dagen en daar komt veel volk op af. En ook tijdens de feria, de laatste week van mei, is het hier op de koppen lopen.

We maken eerst een fietstoer rond de stad, zodat we een idee krijgen van de omvang. Daarna fietsen we de smalle straatjes in. Het is  niet zo druk, dus dat lukt zonder problemen. We stoppen aan enkele patio’s. “Steentjes, een beetje water en een bloemetje, dat zijn de drie ingrediënten van een patio” vertelt Francisco. Lijkt heel simpel, maar het is wel een dingetje hier in Cordoba. Tijdens de Patio-dagen worden deze binnenkoeren kleurrijk versierd, het is een traditie die nog steeds heel levendig is. Theresa leidt ons rond in de patio van haar huis, heel het binnenpleintje is uitbundig versierd met citroenbomen die hoog opklimmen tegen de muren en het hangt er vol potten met planten en bloemen. Het is nu nog vroeg op het jaar, maar in zijn volle glorie moet dat wel de moeite zijn. Water geven doen ze met een simpel maar ingenieus systeem: een conservenblikje aan een lange bamboestok, op die manier kan Theresa - die niet van de grootsten is - overal makkelijk bij.

De Plaza de la Corredera was eeuwenlang een ontmoetingsplaats voor allerlei festiviteiten en markten. Het doet me denken aan de Plaza Mayor in Madrid met de rechthoekige vorm. Het zonnetje is er ondertussen door gekomen, en zelfs begin februari is het warm genoeg om hier op een terrasje te genieten van “un medio”.

De Mezquita

Genoveva giechelt als ik haar begroet met “Hello, I am Wim”. “Vin? Like Vin Diesel!” Deze kleurrijke dame staat ons op te wachten in de tuin van de Mezquita. Dit gebouw was in haar gloriedagen de op één na grootste moskee ter wereld, alleen in Mekka stond nog een grotere. Eeuwenlang werd er gebouwd aan deze moskee, telkens groter en groter. Het is een van de indrukwekkendste gebouwen waar ik ooit binnen wandelde. 856 zuilen met rood-witte bogen erboven. Ik probeer me in te beelden hoe het er vroeger moet uitgezien hebben. De rondbogen naar buiten waren toen nog open en er stond geen kathedraal in het midden van deze moskee. Inderdaad, een kathedraal in de moskee! Hoe komen ze daarbij hoor ik u denken. Wel…

In 1236 verdreven de Christenen de Moren uit Cordoba. Ze palmden ook de Mezquita in en hervormden deze tot een katholieke gebedsplaats. Maar in 1523 stoorde de toenmalige bisschop van Cordoba zich zo aan het feit dat een moskee gebruikt werd als kerk, dat hij toelating vroeg aan de koning om een echte kathedraal in de plaats te bouwen. Koning Karel V gaf zijn toestemming en de afbraakwerken begonnen. In het midden werden zo’n 400 zuilen afgebroken en daar gingen de bouwwerken van de kathedraal van start. In 1526 trouwde Karel V in Sevilla met Isabella van Portugal. Vanuit Sevilla trokken het bruid en bruidegom naar Granada met een tussenstop in Cordoba. Daar ging Karel de bouwwerken van de nieuwe kathedraal bezichtigen. Hij wandelde de Mezquita binnen en besefte welke blunder hij gemaakt had. Hij snauwde de bisschop toe: “U hebt iets gebouwd dat u of anderen overal gebouwd hadden kunnen hebben, maar u hebt iets verwoest wat uniek was in de wereld.” De kathedraal werd afgewerkt maar er werd voor de rest niets meer verwoest van de moskee. Zo ontstond dit bouwwerk - in - een - bouwwerk. 

Hammam beleving

Francisco toont ons de oudste hammam van de stad: Hammam El Andaluz, hij werkte er jaren als receptionist. “Als je ooit eens een echte hammambeleving wil meemaken, dan kan ik je deze aanbevelen. Toeval wil dat ik verzot ben op stoombaden, sauna’s, scrubs… En er is nog plaats voor de avondsessie. Na een douche ben ik klaar om te baden. Binnen is het stil, er klinkt ontspannende muziek en iedereen fluistert. Bij een kopje muntthee legt een dame fluisterend uit hoe het in zijn werk gaat. Er is een koud, een warm en een heel warm bad en een stoombad. Je wisselt tussen de verschillende baden tot ze je komen halen voor je wasbeurt. Wanneer ik aan de beurt ben, ga ik op een warm stenen bed liggen. Eerst word mijn lichaam overgoten met warm water en vervolgens droppen ze grote schuimmassa’s op mij. Dan gaan ze met een scrubhandschoen aan de slag. Na een stevige scrubbeurt wordt alles weer afgespoeld met warm water en leggen ze een warme handdoek over mijn rug. Daarna krijg ik nog een massage. Anderhalf uur later ben ik - heerlijk ontspannen en proper gewassen - helemaal klaar voor het avondeten. Met een zacht babyvelletje wandel ik naar buiten.